Η ταξική διάρθρωση και η θέση της εργατικής τάξης στην ελληνική κοινωνία – Ινστιτούτο Εργασίας - Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης Γ.Σ.Ε.Ε.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Η ταξική διάρθρωση και η θέση της εργατικής τάξης στην ελληνική κοινωνία

01 Ιουλίου 2016
  • Εισαγωγή/Περίληψη
  • Περιεχόμενα
  • Ομάδα Τεύχους
Αντικείμενο της μελέτης είναι η ταξική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας, ο προσδιορισμός της θέσης της εργατικής τάξης και η σαφής οριοθέτησή της από τις άλλες κοινωνικές τάξεις. Η εμπειρική διερεύνηση βασίζεται στην επεξεργασία δευτερογενών στοιχείων για την περίοδο 2006-2014. Οι κοινωνικές τάξεις διακρίνονται σε «θεμελιώδεις» και σε «μη-θεμελιώδεις» ή «ενδιάμεσες». Στις «θεμελιώδεις» κοινωνικές τάξεις ανήκουν: η καπιταλιστική και η εργατική τάξη, οι οποίες συγκροτούνται εντός του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής (ΚΤΠ), η παραδοσιακή μικροαστική τάξη, η οποία συγκροτείται εντός του τρόπου της απλής εμπορευματικής παραγωγής (ΑΕΠ), η μεσαία αστική τάξη και η νόθα εργατική τάξη, που συγκροτούνται εντός του υβριδικού τρόπου παραγωγής (ΥΤΠ). Στις «μη-θεμελιώδεις» κοινωνικές τάξεις ανήκουν: η νέα μικροαστική τάξη του ΚΤΠ, η νέα μικροαστική τάξη του κρατικού μηχανισμού και η κατώτερη μισθωτή βαθμίδα, που περιλαμβάνει κατώτερες βαθμίδες κρατικών υπαλλήλων. Από την ομαδοποίηση των κοινωνικών τάξεων προκύπτουν τρία ταξικά σύνολα: οι ανώτερες τάξεις, με «αστική αντικειμενική πόλωση», οι μεσαίες τάξεις, που χαρακτηρίζονται από ταξική ανομοιογένεια, και οι εργατικές-λαϊκές τάξεις, με «προλεταριακή αντικειμενική πόλωση». Ως ποσοστό της συνολικής απασχόλησης, το πρώτο ταξικό σύνολο βαίνει μειούμενο, το δεύτερο παρουσιάζει αυξητικές τάσεις, ενώ το τρίτο εμφανίζεται μειωμένο στο τέλος της υπό εξέταση περιόδου. Το μέγεθος της εργατικής τάξης ως ποσοστό της συνολικής απασχόλησης δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες μεταβολές την εξεταζόμενη περίοδο, αλλά ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού μειώνεται την περίοδο 2008-2014 ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης και των μνημονιακών πολιτικών.
1 Εισαγωγή 9
 Μέρος A. Θεωρητικό Πλαίσιο 13
2 Τρόπος παραγωγής, κοινωνικός σχηματισμός και κοινωνικές τάξεις:
Γενική θεώρηση
15
3 Ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής 21
3.1 Η καπιταλιστική τάξη, η εργατική τάξη και η νέα μικροαστική τάξη του ΚΤΠ 24
3.1.1 Παρέκβαση: Παραγωγική και μη παραγωγική εργασία 29
3.1.2 Εργατική και νέα μικροαστική τάξη (του ΚΤΠ) στον Πουλαντζά: Ένα σύντομο σχόλιο 31
4 Το κράτος και η νέα μικροαστική τάξη 33
4.1 Κατώτερη μισθωτή βαθμίδα, ανώτερη κρατική γραφειοκρατία
και μάνατζερς των κρατικών καπιταλιστικών επιχειρήσεων
34
5 Μη-καπιταλιστικοί τρόποι παραγωγής Ι: Απλή εμπορευματική παραγωγή και παραδοσιακή μικροαστική τάξη 41
6 Μη-καπιταλιστικοί τρόποι παραγωγής II: Υβριδικός τρόπος παραγωγής, μεσαία αστική και νόθα εργατική τάξη 47
7 Μεσαίες τάξεις: Μια διασαφήνιση 51
8 Λενινιστικά κριτήρια προσδιορισμού των κοινωνικών τάξεων
και μια συγκεφαλαίωση
53
9 Πρακτικά όρια διαχωρισμού των τρόπων παραγωγής 57
9.1 Προσεγγίσεις για τα όρια διαχωρισμού των τρόπων παραγωγής 57
9.2 Τα κριτήρια διαχωρισμού 61
10 Το ζήτημα της πολλαπλής ταξικής ένταξης 65
11 Η πρόσφατη μελέτη του Σπύρου Σακελλαρόπουλου για την
ταξική διάρθρωση στην Ελλάδα: Ζητήματα περαιτέρω θεωρητικής
διερεύνησης
69
11.1 1 Βασικό θεωρητικό πλαίσιο, υποθέσεις και εμπειρικά ευρήματα 70
11.2 Κριτικές παρατηρήσεις 77
Μέρος B. Εμπειρική Διερεύνηση 97
12 Υποθέσεις και περιορισμοί της έρευνας 99
13 Οι γενικές τάσεις της απασχόλησης 113
13.1 1 Εργατικό δυναμικό, απασχολούμενοι και άνεργοι 113
13.2 Συνοπτική παρέκβαση για την κρίση της ελληνικής οικονομίας 116
13.3 Μεταβολές στην κατανομή της απασχόλησης κατά θέση στην επιχείρηση 118
13.4 Μεταβολές στην κατανομή της απασχόλησης σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα 126
13.5 Μισθωτή απασχόληση και μέγεθος των επιχειρήσεων 132
14 Η ταξική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας:
Μια πρώτη προσέγγιση
135
14.1 Οι κοινωνικές τάξεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής στις ιδιωτικές
(καπιταλιστικές) επιχειρήσεις
136
14.2 Η παραδοσιακή μικροαστική τάξη της απλής εμπορευματικής παραγωγής 143
14.3 Οι κοινωνικές τάξεις του υβριδικού τρόπου παραγωγής 145
14.4 Τα συμβοηθούντα μέλη στην απλή εμπορευματική παραγωγή
και στον υβριδικό τρόπο παραγωγής
149
14.5 Οι κοινωνικές τάξεις της «γκρίζας ζώνης» μεταξύ υβριδικού
και καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής
151
14.6 Κοινωνικές τάξεις του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα 156
14.6.1 Ο στενός δημόσιος τομέας 156
14.6.2 Ο ευρύτερος δημόσιος τομέας 160
14.7 Σύνοψη της αναλυτικής ταξικής διαίρεσης 164
15 Οι κοινωνικές τάξεις στην ελληνική οικονομία
την περίοδο 2006-2014
173
16 Αντί συμπερασμάτων: Οι εν δυνάμει ταξικές
πολώσεις στην ελληνική κοινωνία
183
Βιβλιογραφία 189

 

Εκδότης:
Συντακτική Επιτροπή: Γ. Οικονομάκης, Γ. Ζησιμόπουλος, Δ. Κατσορίδας, Γ. Κολλιάς και Γ. Κρητικίδης
Υπεύθυνος Έκδοσης:
Γραμματεία Έκδοσης:
* Όλες οι εκδόσεις διατίθενται για το ευρύ κοινό δωρεάν, σε έντυπη μορφή από τη βιβλιοθήκη του οργανισμού.