Ο τομέας της αγροδιατροφής-μεταποίησης τροφίμων στην Ελλάδα: Σύγχρονες τάσεις, προκλήσεις και ανάγκες δεξιοτήτων – Ινστιτούτο Εργασίας - Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης Γ.Σ.Ε.Ε.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Ινστιτούτο Εργασίας - Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης Γ.Σ.Ε.Ε. > Ο τομέας της αγροδιατροφής-μεταποίησης τροφίμων στην Ελλάδα: Σύγχρονες τάσεις, προκλήσεις και ανάγκες δεξιοτήτων

Ο τομέας της αγροδιατροφής-μεταποίησης τροφίμων στην Ελλάδα: Σύγχρονες τάσεις, προκλήσεις και ανάγκες δεξιοτήτων

18 Απριλίου 2024
  • Εισαγωγή/Περίληψη
  • Περιεχόμενα
  • Ομάδα Τεύχους
Σκοπός της μελέτης είναι η καταγραφή, ανάλυση και αποτίμηση των βασικών τάσεων στον τομέα της αγροδιατροφής-μεταποίησης τροφίμων στην Ελλάδα και η διερεύνηση των προοπτικών και μεταβολών στην αγορά εργασίας και στην απασχόληση με έμφαση στις ανάγκες δεξιοτήτων. Ειδικότερα, εξετάζονται η υφιστάμενη κατάσταση, οι βασικές οικονομικές εξελίξεις και οι αναπτυξιακές προοπτικές στους κλάδους παραγωγής και επεξεργασίας τροφίμων και διερευνώνται οι μεταβολές στα επαγγέλματα και στις δεξιότητες στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης, της πράσινης ανάπτυξης και της μετάβασης στο νέο παραγωγικό υπόδειγμα «Αγροδιατροφή 4.0». Στη βάση της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε, η έρευνα βασίστηκε τόσο σε ανάλυση στατιστικών και δευτερογενών δεδομένων όσο και σε ποιοτικές μεθόδους για τη συλλογή πρωτογενών δεδομένων. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στη μελέτη, η οποία δομείται ως εξής: Στο Μέρος Α΄ γίνεται η εισαγωγή στο αντικείμενο και στους ευρύτερους σκοπούς του έργου και παρουσιάζονται οι εξελίξεις σε κύρια οικονομικά μεγέθη και αναλυτικά οι τάσεις που επιδρούν στον τομέα της αγροδιατροφής και μεταβάλλουν την οργάνωση των επιχειρήσεων και τα πρότυπα εργασίας. Επίσης, καταγράφονται τα κύρια επαγγέλματα που συναντώνται στον κλάδο, παρουσιάζονται προβλέψεις για τις ανάγκες σε επαγγελματικές ειδικότητες μέχρι το 2030 και γίνεται επισκόπηση των δεξιοτήτων που θα απαιτούνται στην Ελλάδα. Μετά την καταγραφή ορισμένων πρώτων προτάσεων πολιτικής, στο Μέρος Β΄ παρατίθενται τρία εναλλακτικά σενάρια στο πλαίσιο μιας προοπτικής διερεύνησης του μέλλοντος σε ό,τι αφορά την αγορά εργασίας και τις εξελίξεις στον τομέα και καταγράφονται εκτιμήσεις για τις απαιτούμενες δεξιότητες σε ένα βασικό «σενάριο αναφοράς». Κλείνοντας, στο Μέρος Γ΄ αναλύονται τα ευρήματα της ποιοτικής έρευνας, εξετάζονται και αξιολογούνται οι δεξιότητες που είναι σημαντικές, χρήσιμες και αναδυόμενες στον τομέα και διατυπώνονται προβλέψεις ανά κατηγορία δεξιοτήτων για το άμεσο μέλλον. Η μελέτη καταλήγει σε συμπεράσματα. Ένα βασικό συμπέρασμα είναι ότι η μετάβαση στο νέο παραγωγικό υπόδειγμα λαμβάνει χώρα αργά, ενώ είναι απαραίτητη η ενθάρρυνση νέων επενδύσεων στις ικανότητες και στις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού με ενεργητικές πολιτικές για την απασχόληση, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη, αλλά και στροφή ειδικά των μικρών επιχειρήσεων σε νέες στρατηγικές και μοντέλα διαχείρισης γνώσης, καινοτομίας και αλλαγής.

Μέρος Α’
Ο τομέας της αγροδιατροφής-μεταποίησης τροφίμων: Υφιστάμενη κατάσταση, βασικά μεγέθη, προοπτικές και ανάγκες δεξιοτήτων 13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Εισαγωγή 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Τοποθέτηση του προβλήματος 21
2.1 Η στρατηγική σημασία του τομέα της αγροδιατροφής για την ανάπτυξη 23
2.2 Το κρίσιμο πολιτικό και οικονομικό ζήτημα των δεξιοτήτων 25
2.3 Σκοπός, αντικείμενο και στοιχεία μεθοδολογίας της έρευνας 28
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Αποσαφήνιση βασικών εννοιών 33
3.1 Εργασία, επαγγέλματα και δεξιότητες στο πλαίσιο του νέου τεχνοοικονομικού υποδείγματος 35
3.2 2 Ο τομέας της αγροδιατροφής και το οικονομικό σύστημα 42
3.3 Ο τομέας της αγροδιατροφής-μεταποίησης τροφίμων: Ένας ορισμός 46
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Η υπάρχουσα κατάσταση 49
4.1 Βασικά οικονομικά μεγέθη στην ΕΕ 51
4.2 Βασικά οικονομικά μεγέθη στην Ελλάδα 52
4.3 Διαχρονική εξέλιξη των οικονομικών μεγεθών στην Ελλάδα 55
4.3.1 Η περίοδος της οικονομικής κρίσης 55
4.3.2 Η περίοδος της κρίσης λόγω Covid-19 64
4.4 Άλλα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά 67
4.4.1 Μέγεθος των επιχειρήσεων 67
4.4.2 Κλαδικές διασυνδέσεις 67
4.4.3 Ο πολυλειτουργικός ρόλος της γεωργίας και το αγροδιατροφικό σύστημα 72
4.4.4 Τα νέα καταναλωτικά πρότυπα και εξαγωγικές δυνατότητες 73
4.4.5 Συνολική αποτίμηση-συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη 74
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Οι μεγάλες τάσεις και κινητήριες δυνάμεις που επιδρούν στον τομέα 77
5.1 ΤΑΣΗ 1. Aυτοματοποίηση και ψηφιακός μετασχηματισμός 80
5.2 ΤΑΣΗ 2. Κλιματική αλλαγή και βιώσιμη ανάπτυξη 85
5.3 ΤΑΣΗ 3. Παγκοσμιοποίηση, αποϋλοποίηση της οικονομίας και η κυριαρχία του καταναλωτή 89
5.4 ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ: Παγκόσμιες ανισότητες, διατροφικές κρίσεις, οικολογικές κρίσεις και πανδημία 95
5.5 Καινοτομία και τεχνολογική ανάπτυξη στον τομέα της αγροδιατροφής 98
5.6 Οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες που καταγράφονται για το μέλλον 102
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Μεταβολές στα επαγγέλματα και στις δεξιότητες 107
6.1 1 Κατάτμηση της παραγωγικής διαδικασίας-καθήκοντα εργασίας 109
6.2 Κυρίαρχα επαγγέλματα στο υφιστάμενο παραγωγικό μοντέλο 111
6.3 Εκτιμήσεις για την εξέλιξη και τον δυναμισμό των επαγγελμάτων: Μια γενική επισκόπηση 112
6.4 Εκτιμήσεις για την εξέλιξη και τον δυναμισμό των επαγγελμάτων: Δεδομένα από τις βάσεις ΕΙΕΑΔ και Cedefop 117
6.5 Ανάγκες δεξιοτήτων 123
6.5.1 Γενικά 123
6.5.2 Περιγράμματα για τα δυναμικά επαγγέλματα στον τομέα 127
6.5.3 Προηγμένες ΤΠΕ και αναγκαίες δεξιότητες στον τομέα 143
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Ένα σημείωμα για την επίδραση του Covid-19 145
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Aναδυόμενα επαγγέλματα και κρίσιμες δεξιότητες 151
8.1 Συνοψίζοντας τα δεδομένα ως τώρα 153
8.2 Μια σύνθεση στο πλαίσιο της ποιοτικής έρευνας με συνεντεύξεις 155
8.2.1 Ειδικότητες σε έλλειψη και αναδυόμενα επαγγέλματα 156
8.2.2 Ερμηνείες για τις ελλείψεις και την κατάσταση στην αγορά εργασίας σε ό,τι αφορά τον τομέα 159
8.2.3 Οι αναγκαίες και σημαντικές δεξιότητες 162
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Προεκτάσεις για την εκπαίδευση και την αγορά εργασίας 165
9.1 Μια χαρτογράφηση των δυνατοτήτων εκπαίδευσης και κατάρτισης 167
9.2 Γενικά για τις αναγκαίες δεξιότητες στην «Αγροβιομηχανία 4.0» 169
9.3 Αναγκαία η συγκρότηση πολιτικής για τον τομέα της αγροδιατροφής 172
Μέρος Β΄
Τελική διαμόρφωση και επικύρωση σεναρίων 175
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Διαμόρφωση και επικύρωση σεναρίων 177
10.1 Παρουσίαση τριών σεναρίων 179
10.2 Σχετικά με την οργάνωση ενός «καταιγισμού ιδεών» 184
10.3 Επικύρωση σεναρίων και επιλογή επικρατέστερου 185
10.3.1 Διατύπωση του αρχικού ζητήματος: Aξιολόγηση των τριών σεναρίων 185
10.3.2 Άλλα σχόλια και ιδέες 188
10.3.3 Ανασκόπηση των ιδεών και επιλογή σεναρίου αναφοράς 189
10.4 Το σενάριο αναφοράς και οι δεξιότητες 190
Μέρος Γ΄
Πρόβλεψη δεξιοτήτων στον τομέα της αγροδιατροφήςμεταποίησης τροφίμων στην Ελλάδα 195
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. Mεθολοδογία και τεχνική διάγνωσης αναγκών δεξιοτήτων στο επίπεδο του κλάδου 197
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. Στοιχεία για τους/τις συμμετέχοντες/συμμετέχουσες στην ποιοτική έρευνα 203
12.1 Ομάδες εστιασμένης συζήτησης 205
12.2 Ομάδα ειδικών 207
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. Διάγνωση δεξιοτήτων 209
13.1 Ανάλυση σε γνώσεις, δεξιότητες, ικανότητες και στάσεις 212
13.2 Ανάλυση σημαντικότητας δεξιοτήτων σήμερα (2022) 215
13.3 Ανάλυση σημαντικότητας δεξιοτήτων σε πέντε χρόνια από σήμερα 225
13.4 Έλλειψη δεξιοτήτων 231
13.5 Δεξιότητες ως προς την πολυπλοκότητα / επαναληπτικότητα / τυποποίηση / συνεργασία / χρήση μηχανών και εργαλείων / υποκατάσταση και απαξίωση 235
13.6 Τρόπος απόκτησης δεξιοτήτων 238
13.7 Ψηφιακές δεξιότητες 243
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14. Σύνοψη, επισημάνσεις και συμπεράσματα αναφορικά με την ανάπτυξη των κρίσιμων δεξιοτήτων 245
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. . Συμπεράσματα της μελέτης 253

Πηγές – Βιβλιογραφία

 259

Παραρτήματα

 269

Παράρτημα Ι

 271

Παράρτημα ΙΙ

 277

Παράρτημα ΙΙΙ

 281

 

Εκδότης:
Συντακτική Επιτροπή:
Υπεύθυνος Έκδοσης:
Γραμματεία Έκδοσης:
Κατέβασμα Αρχείου
* Όλες οι εκδόσεις διατίθενται για το ευρύ κοινό δωρεάν, σε έντυπη μορφή από τη βιβλιοθήκη του οργανισμού.